Czytając Czwarte Przykazanie, rozpoczynamy drugą tablicę Dekalogu przekazaną Mojżeszowi. Pierwsza tablica zawierała przykazania, które mówiły o powinnościach względem Boga. Przykazania z tablicy drugiej dotyczą obowiązków względem człowieka.
W Starym Testamencie możemy znaleźć dwie wersje przykazania czwartego:
Księga Wyjścia - Czcij twego ojca i twoją matkę, aby długo trwały dni twojego życia na ziemi, którą daje ci Jahwe, twój Bóg (Wj 20,12).
Księga Powtórzonego Prawa - Czcij twego ojca i twoją matkę, jak ci nakazał Jahwe, twój Bóg, by długo trwały dni twojego życia i aby ci się dobrze powodziło na ziemi, którą daje ci Jahwe, twój Bóg (Pwt 5,16).
Czwarte przykazanie mówi nam wyraźnie, że po Bogu to rodzice są dla nas najważniejsi, dopóki nie zostaniemy małżonkami. Należy im się cześć, a nie tylko szacunek, miłość czy opieka. O nagrodzie za przestrzeganie tego przykazania mówi księga Syracha (3:1-16):
„Kto czci ojca zyskuje odpuszczenie grzechów,
a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził.
Kto czci ojca, radość mieć będzie z dzieci,
a w czasie modlitwy swojej będzie wysłuchany.
Kto szanuje ojca, długo żyć będzie,
a kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej matce:
Czynem i słowem czcij ojca swego,
aby spoczęło na tobie jego błogosławieństwo.
Albowiem błogosławieństwo ojca podpiera domy dzieci,
a przekleństwo matki wywraca fundamenty.
Miłosierdzie względem ojca nie pójdzie w zapomnienie,
w miejsce grzechów zamieszka u ciebie.
W dzień utrapienia wspomni się o tobie,
jak szron w piękną pogodę, tak rozpłyną się twoje grzechy."
Co więcej, myśląc o przykazaniu czwartym, warto je odnieść również na płaszczyznę Kościoła i ojczyzny, chociaż dosłownie przynależy ono do rodziców. Interesującym wątkiem w interpretacji tego przykazania może być również jego równościowy charakter, ponieważ na jednej płaszczyźnie pojawia się i ojciec, i matka, czyli dwie osoby: kobieta i mężczyzna, tak samo odpowiedzialne za dziecko, jak i tak samo warte jego czci i miłości. Jan Paweł II, który uważany jest za Papieża Rodzin pisał o tym przykazaniu w swoim Liście do Rodzin: "Czwarte przykazanie jest szczególnie blisko związane z przykazaniem miłości. Pomiędzy czcij a miłuj zachodzi bardzo bliski związek znaczeniowy. U swych podstaw cześć odpowiada cnocie sprawiedliwości. W istocie rzeczy nie można jednak pomyśleć o czci bez miłości i to zarazem Boga i bliźniego. Chodzi wszakże o bliźnich w znaczeniu najbliższym i najściślejszym, a więc o rodziców i dzieci." Bardzo kategorycznie jednak mówił do rodziców, aby robili wszystko, żeby na tę cześć zasługiwać. W Kielcach w 1991 roku tak mówił w homilii do rodziców: "Pamiętaj abyś prawdziwie zasługiwał na tę cześć. Bądź godny imienia Ojca! Bądź godna imienia Matki!"
Generalnie, przykazanie czczenia rodziców jest w tekstach biblijnych bardzo dokładnie omówione. Spotykamy się z nim w: (Wj: 21,15), (Wj 21,17; Prz 20,20; Syr 3,9-10), (Pwt 27,20; Syr 3,12 n), (Pwt 21,18-21), (Prz 30,17), (Prz 28,24-25), (Prz 19,26).
Z czwartego przykazania wyrasta również istotne dla nowożytnego systemu praw człowieka przykazanie miłości społecznej. Święty Jan Paweł II pisał: "Dlatego mówię tak, jak mówię, bo to jest moja matka, ziemia. To jest moja matka, ojczyzna, to są moi bracia i siostry. I zrozumcie wy wszyscy, którzy lekkomyślnie podchodzicie do tych spraw, zrozumcie, że te sprawy nie mogą mnie nie obchodzić. Nie mogą mnie nie boleć. Was też powinny boleć." Co więcej, obowiązki, jakie spoczywają na obywatelach i władzy przez pryzmat przykazania czwartego, bardzo wyraźnie podkreśla Katechizm Kościoła Katolickiego:
KKK, 2234: „Czwarte przykazanie Boże nakazuje nam także czcić tych wszystkich, którzy dla naszego dobra otrzymali od Boga władzę w społeczeństwie. Ukazuje ono obowiązki tych, którzy sprawują władzę, jak i tych, dla których dobra jest ona sprawowana”
KKK, 2235: „Ci, którzy sprawują władzę, powinni traktować ją jako służbę. Kto by między wami chciał stać się wielkim, niech będzie waszym sługą”(Mt 20, 26). Sprawowanie władzy jest moralnie określone jej Boskim pochodzeniem, jej rozumną naturą i specyficznym przedmiotem. Nikt nie może żądać lub ustanawiać tego, co jest sprzeczne z godnością osób i z prawem naturalnym,”
KKK, 2236: „Przełożeni powinni mądrze służyć sprawiedliwości rozdzielczej, uwzględniając potrzeby i wkład każdego oraz mając na celu zgodę i pokój. Powinni czuwać nad tym, by normy i zarządzenia przez nich wydawane nie stanowiły pokusy, przeciwstawiając interes osobisty interesowi wspólnoty,”
KKK, 2237: „Władze polityczne są zobowiązane do poszanowania podstawowych praw osoby ludzkiej. Powinny w sposób ludzki służyć sprawiedliwości, szanując prawa każdego, zwłaszcza rodzin i osób potrzebujących. Prawa polityczne związane z życiem obywateli mogą i powinny być przyznawane zgodnie z wymaganiami dobra wspólnego. Władze publiczne nie mogą ich zawiesić bez uzasadnionej i odpowiedniej przyczyny. Korzystanie z praw politycznych ma na celu dobro wspólne narodu i wspólnoty ludzkiej."
Bibliografia:
Katechizm Kościoła Katolickiego
homilie świętego Jana Pawła II
księga Syracha
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz